Ớt không chỉ nóng mà còn "đau". Đó là một dạng "đau đớn đầy kích thích" mà thậm chí, một số người còn nghiện ớt trong các bữa ăn.
Từ nhiều thế kỷ nay, con người đã sử dụng ớt như một loại gia vị đầy cảm xúc trong các bữa ăn. Một số người còn nghiện nó và họ sẽ ăn không ngon miệng nếu bữa ăn thiếu đi ớt. Trên thực tế, những người này đã nghiện capsaicin, loại chất chứa bên trong ớt, tạo ra cảm giác nóng khi ăn phải. Một nghịch lý là tự nhiên đã ban cho cây ớt capsaicin với chức năng là xua đuổi các loài động vật, trong đó có con người ăn phải nó, vậy mà con người vẫn cố tình tiêu thụ loại quả này.
Một số giả thuyết cho rằng việc chúng ta "chịu đau để ăn ớt" là một "tình yêu dành cho nhiệt độ". Theo đó, cảm giác lúc ăn ớt mô phỏng lại sức nóng vật lý. Hình ảnh quả ớt gắn liền với ngọn lửa và có liên hệ mật thiết với hương vị của món ăn. Ngọn lửa một yếu tố cơ bản mà con người đã phát minh ra từ thuở xa xưa và dường như "con người đã tiến hóa để yêu thích các loại thức ăn nóng."
Cảm giác ăn ớt tương tự như cảm giác của con người đối với thức ăn lạnh. Cái lạnh có thể gây khó chịu cho da nhưng ngược lại, chúng ta cũng rất thích uống các loại đồ uống lạnh và đặc biệt là ăn kem. Có thể, chúng ta cũng tiến hóa để yêu thích sự mát mẻ và dùng nó để giải quyết cơn khát. Tuy nhiên, mọi việc phải có nguyên nhân sâu xa hơn và các lý luận trên đây vẫn chưa đủ lý giải câu hỏi đặt ra ban đầu.
Trong bộ não người, cảm giác của sự thích thú và sự chán ghét thường liên hệ mật thiết, chồng chéo lên nhau. Cả 2 cảm giác đều là những phản xạ có nguồn gốc cổ đại và hoạt động trên những dây thần kinh trong não. Cả 2 đều tác động vào các tác nhân dopamine trong tế bào thần kinh, giúp hình thành nên động lực và cả sự thỏa mãn. Chúng sẽ kích hoạt với cường độ cao khu vực trên vỏ não để ảnh hưởng tới nhận thức và ý thức.
Các nhà giải phẫu học cũng cho rằng 2 hệ thống trên tương tác chặt chẽ với nhau: Trong một số cấu trúc não, tế bào thần kinh chịu trách nhiệm phản hồi sự đau và niềm vui nằm ở gần nhau. Điều này đã hình thành nên một gradient từ tích cực đến tiêu cực. Hơn nữa, phần lớn gradient này cũng rất gần với điểm nóng khoái lạc, một khu vực được kích hoạt bởi endorphins (do căng thẳng tạo ra), giúp con người vui vẻ hơn.
Giáo sư Rozin kết luận rằng "tình yêu vị cay" là kết quả của sự phối hợp hoạt động giữa 2 hệ thống thần kinh thích thú và nỗi đau. Những người thích ăn cay là do khi đó, họ cảm nhận được sự đau đớn mà không hề rủi ro, và sao đó, họ cảm nhận được sự giải khuây khi cơn đau do ớt gây ra qua di. "Con người thích cảm giác sợ hãi và kích thích do chơi tàu lượn cao tốc, nhảy dù, hoặc xem phim kinh dị. Điều này cũng tương tự như việc ăn ớt, nhảy vào nước đá,… Các hoạt động "hành xác" này cũng bao gồm việc ăn ớt và đây là khả năng chỉ con người mới có." Đối với động vật, ăn ớt là một hình thức hành xác, một sự thách thức nguy hiểm để tìm khoái cảm.
Rozin đưa ra giả thuyết rằng hương vị cũng có một chức năng tình cảm khá bất ngờ: Sự giải khuây. Hồi năm 2011, 1 nghiên cứu dẫn đầu bởi nhà thần kinh học Siri Leknes tại Đại học Oxford đã đi tìm mối quan hệ giữa sự thích thú và sự giải khuây. Nghiên cứu cố gắn tìm hiểu xem 2 cảm giác này có luôn xuất hiện cùng nhau hay không. Trong thí nghiệm, tiến sĩ Leknes đã bắt 18 tình nguyện viên phải làm 2 việc, dễ chịu và khó chịu, sau đó quét hoạt động não của họ.
Trong "nhiệm vụ dễ chịu", họ được yêu cầu hồi tưởng lại những kỷ niệm đẹp, bao gồm cả những món ăn họ thích và mùi vị trong lành của biển cả. Ngược lại trong nhiệm vụ khó chịu, các tình nguyện viên sẽ nhận được những tín hiệu về sự nguy hiểm sắp đến, và ngay sau đó, một chùm tia với sức nóng 120 độ sẽ được chiếu vào cánh tay trái của họ trong vòng 5 giây, không đủ để gây tổn thương nhưng sẽ rất đau.
Kết quả scan não cho thấy cả sự giải khuây lẫn niềm thích thú đều kích hoạt một cách chồng chéo cùng 1 vùng não ở thùy trước. Đây là nơi mà nhận thức và các phán quyết được hình thành và rất gần với các điểm nóng khoái lạc. Bên cạnh đó, các nhà nghiên cứu cũng phát hiện rằng cường độ của cảm xúc phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm cả thái độ đối với cuộc sống. Những tình nguyện viên có thái độ bi quan trong cuộc sống, não của họ sẽ tạo ra sự giải khuây với cường độ mạnh mẽ hơn, có thể là do những người này nghĩ rằng sự đau đớn sẽ không kết thúc.
Dung (Nguoiduatin.vn)
