Không chỉ gặp phải những nguy cơ bị chồng bạo hành mà những cô dâu nước ngoài ở Hàn Quốc còn phải đối mặt với muôn vàn nguy hiểm, áp lực khác.
Cecilia Flores, là một nhân viên pha chế cho một quán cà phê ở quận Mapo, Seoul. Người phụ nữ 32 tuổi này lấy chồng Hàn Quốc và chuyển đến đây từ năm 2008. Với kinh nghiệm sống hơn 10 năm ở đây, cô có thể nói chuyện với khách hàng bằng tiếng Hàn một cách trôi chảy, nấu các món ăn Hàn Quốc và am hiểu mọi phong tục ở nơi đây.
Tuy nhiên, Cecilia Flores vẫn phải chịu sự phân biệt đối xử vì cô là người Philippines. Chỉ mới là cậu bé 6 tuổi nhưng con trai cô đã hỏi mẹ rằng: "Vì sao mẹ lại là người Philippines? Tại sao mẹ không phải là người Hàn Quốc?".
Khi ở nhà, con trai cô Flores là một đứa trẻ có hiếu với mẹ, luôn dành sự quan tâm cho mẹ, luôn sốt sắng rót nước và mang gối để mẹ nghỉ ngơi mỗi khi Flores kêu mệt.
"Nhưng ở ngoài đường, thằng bé thỉnh thoảng vẫn cư xử với tôi như một người xa lạ bởi các bạn cùng lớp thường trêu chọc nó vì có mẹ là người nước ngoài. Hai mẹ con nhiều khi vẫn vui vẻ nắm tay nhau đi trên phố, nhưng khi thằng bé tình cờ gặp bạn, nó sẽ lập tức buông tay tôi ra và giữ khoảng cách với tôi", Flores kể lại.
Cậu con trai của cô không phải là người duy nhất khiến Flores cảm thấy lạc lõng và bị phân biệt đối xử ở đất nước Hàn Quốc. Vào một lần dự buổi họp phụ huynh cho con, các giáo viên ở đây chào đón mọi người ngoại trừ cô. Những bà mẹ Hàn Quốc cũng tránh nói chuyện với Flores.
"Tôi cảm thấy vô cùng tổn thương. Nhưng tôi là người Philippines và chẳng thể làm gì để thay đổi điều đó", Flores nói. Không riêng gì Flores, tình trạng trên còn xảy ra với hàng nghìn cô dâu nước ngoài khác đang sinh sống và làm việc tại Hàn Quốc.
Vào năm 2006, trước xu thế các cuộc hôn nhân quốc tế ngày một gia tăng, chính phủ Hàn Quốc đã giới thiệu khái niệm "gia đình đa văn hóa" để mô tả về các gia đình có chồng hoặc vợ là người nước ngoài. Sau đó, chính phủ nước này cũng đã ban hành một loạt chính sách mới nhằm giúp các phụ nữ ngoại quốc hòa nhập với xã hội người bản địa.
Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều cô dâu nước ngoài đã phải chấp nhận kết cục cay đắng ở nơi đất khách quê người. Vào năm 2013, tại Hàn Quốc, tổng cộng có 123 phụ nữ đã bị chồng hoặc người yêu giết chết, theo kết quả từ Đường dây nóng Phụ nữ Hàn Quốc, một nhóm phụ nữ toàn quốc hoạt động để ngăn chặn bạo lực gia đình.
Người nước ngoài chỉ chiếm một phần rất nhỏ dân số Hàn Quốc nhưng tỷ lệ cô dâu ngoại tử vong ở đây là tương đối cao từ năm 2012. Các chuyên gia đến từ các tổ chức chính phủ và phi chính phủ đều đồng ý rằng phụ nữ nước ngoài ở Hàn Quốc đang phải chịu đựng bạo lực gia đình trầm trọng. Theo một quan chức cấp cao của Bộ Gia đình và Bình đẳng giới, các rào cản về ngôn ngữ và văn hóa là nguyên nhân chủ yếu khiến tình trạng bạo lực trong gia đình chồng Hàn - vợ ngoại gia tăng trong thời gian gần đây.
Hiện tại, có hàng trăm trung tâm hỗ trợ đa văn hóa trên toàn quốc, cung cấp và hỗ trợ các chương trình khác nhau để giúp đỡ những cô dâu nước ngoài thích nghi với những giai đoạn khác nhau của cuộc sống ở Hàn Quốc, từ việc chuẩn bị cho hôn nhân đến xây dựng kỹ năng làm vợ, làm mẹ, cung cấp những lớp học tiếng Hàn, hỗ trợ việc làm và tổ chức những hoạt động như dạy cách mặc hanbok, trang phục truyền thống của Hàn Quốc.
Tuy nhiên, các chương trình này đã bị chỉ trích là không đủ để đáp ứng những nhu cầu thực tế cho các cô dâu nước ngoài. Bên cạnh đó, giới chuyên gia cho rằng cách tiếp cận của chính phủ hiện không tập trung vào việc giúp người Hàn Quốc trở nên cởi mở hơn và đón nhận các cô dâu nước ngoài.
"Dù người Hàn Quốc rất thân thiện, nhiều người vẫn có suy nghĩ rằng nếu sống ở đây, bạn phải theo luật ở đây. Họ hỗ trợ các gia đình đa văn hóa bằng cách dạy chúng tôi cách để hòa nhập. Nhưng chúng tôi chỉ đón nhận, chúng tôi không thể chia sẻ bất cứ thứ gì từ bản thân mình", Lee Shim-bi, 37 tuổi, cũng là người Philippines lấy chồng và sinh sống tại Hàn Quốc, cho hay.
Một nghiên cứu năm 2015 cho thấy người nhập cư sẽ chiếm khoảng 10% dân số Hàn Quốc vào năm 2030. Tuy nhiên, "đa văn hóa" vẫn là khái niệm còn khá mới mẻ đối với không ít bộ phận người dân Hàn Quốc, những người luôn tự hào về tự tôn dân tộc của họ.
Bà Choi Il-ok, 59 tuổi, giáo viên tại một trường tư nhân, cho hay khi biết mình phải dạy một số học sinh tiểu học là con cái trong những gia đình đa văn hóa, bà cảm thấy đôi chút lo lắng.
"Tôi cảm thấy hơi lo lắng bởi tôi chưa bao giờ gặp những đứa trẻ đến từ các gia đình đa văn hóa. Tôi không biết sẽ phải đối mặt với điều gì, sẽ dạy chúng ra sao. Nhưng cuối cùng, tôi nhận ra rằng các em không khác gì những đứa trẻ Hàn Quốc bình thường ở đây. Tôi tự hào vì được dạy các em", nữ giáo viên này chia sẻ.
Dù vậy, bà Choi chỉ là một trong số ít những người có suy nghĩ tích cực như vậy. Trả lời phỏng vấn tờ Today Online của Singapore năm 2017, Tran Thi Hong Nga, 29 tuổi, quốc tịch Việt Nam, vẫn tức giận về việc những phụ nữ Hàn Quốc ở công ty cũ đối xử phân biệt với cô cùng nhiều phụ nữ ngoại quốc khác. Các đồng nghiệp cũ thường xuyên la mắng, luôn tìm cách cô lập, loại bỏ những người nước ngoài như cô khỏi mọi cuộc trò chuyện trong giờ ăn trưa.
"Họ không đối xử với những người Hàn Quốc khác như vậy. Chúng tôi quyết định mang đồ từ nhà đi và ăn tại văn phòng bởi chúng tôi không muốn gần gũi với họ", Nga cho hay. Cuối cùng, cô phải xin thôi việc vì quá mệt mỏi giữa việc chăm sóc gia đình và làm việc trong môi trường không ai chào đón mình.
Sự phân biệt đối xử những phụ nữ nước ngoài ở nơi làm việc như vậy không phải chuyện hiếm. Zarifa Hagitova, 27 tuổi, người gốc Uzabekistan, đã bị sốc khi người chủ cũ của cô không trả tiền lương hai tháng liền với lý do đơn giản cô là không phải là người bản địa.
Zarifa Hagitova sau đó đã gửi đơn kiến nghị lên Bộ Lao động và Việc làm, cố gắng hết sức học tiếng Hàn tại một trung tâm đa văn hóa. Hiện tại, Hagitova đang làm trực tổng đài cho đường dây trợ giúp Danuri do chính phủ vận hành, nơi cô tư vấn nhằm giúp những phụ nữ ngoại quốc giải quyết các vấn đề gia đình.
Hagitova còn xảy ra tranh cãi nảy lửa với bố mẹ chồng khi họ cấm cô không được mời bạn bè về nhà với lý do "họ là người nước ngoài và sẽ ăn trộm đồ của chúng ta".
"Gia đình chồng không thể chấp nhận việc người vợ đến từ một nền văn hóa khác và được nuôi dưỡng theo cách khác với họ. Người phụ nữ phải làm quen với cách sống ở đây nhưng gia đình chồng lại không thể kiên nhẫn.
Và như thế, các cuộc xung đột, mâu thuẫn cứ thế nổ ra. Họ không hiểu rằng bản thân họ cũng cần phải thích nghi với việc này", Cecil Park, 47 tuổi, chuyên gia tại Trung tâm Tư vấn cho Phụ nữ Nhập cư ở Seoul, nói.
Trung tâm của Park chủ yếu phải xử lý các vụ bạo lực gia đình đối với cô dâu nước ngoài. Họ thường tiếp nhận khoảng ba vụ mới mỗi ngày, từ những vấn đề nhỏ nhặt như cãi vã trong gia đình, tới những sự việc nghiêm trọng hơn như một người vợ phải bỏ trốn vì bị bạo hành.
Từ năm 2006 đến 2013, số cuộc ly hôn giữa chồng Hàn Quốc và vợ nước ngoài đã tăng từ 3.900 lên 7.600 vụ. Số vụ hôn nhân tan vỡ và những trường hợp bạo hành gia đình gia tăng khiến Bộ Tư pháp Hàn Quốc phải đưa ra các yêu cầu khắt khe hơn với visa kết hôn.
Mặc dù tỷ lệ ly dị đã giảm nhưng những trường hợp cô dâu ngoại quốc bị phân biệt đối xử vẫn khiến Park cảm thấy lo ngại. Bà ước tính cứ 10 phụ nữ ngoại quốc kết hôn với đàn ông Hàn Quốc thì có 7 người phải đối mặt với định kiến từ gia đình chồng.
Tình hình trở nên phức tạp hơn bởi thực tế là Hàn Quốc chưa có luật liên quan đến phân biệt đối xử vì lý do chủng tộc, sắc tộc hay quốc tịch. Và trẻ em từ những gia đình đa văn hóa cũng không tránh khỏi việc bị kỳ thị.
Tại khu dân cư Daerim, Lim Pyo-ra, 10 tuổi, từ vài năm trước đã bắt đầu nhận ra việc mình bị kỳ thị tại sân chơi mỗi khi em nói chuyện bằng tiếng Anh với mẹ. Mẹ em, Glaiza Valdez, 32 tuổi, cho hay con gái cô giờ đây từ chối nói chuyện với cô bằng bất cứ thứ tiếng nào khác, ngoài tiếng Hàn, bất chấp việc Valdez luôn khuyến khích con nói tiếng Anh hay tiếng Philippines.
"Tôi nghĩ người Hàn Quốc ham tìm hiểu, học hỏi, nhưng phần nào đó văn hóa của chúng tôi không được giới thiệu đúng cách cho họ. Cần phải có ai đó, tổ chức nào làm nhiều hơn để hỗ trợ việc này. Họ cần phải biết về các tín ngưỡng cũng như văn hóa của chúng tôi", cô dâu nước ngoài Lee Shim-bi nói.
Theo Diệp Lục (Helino)
