Cuộc sống vương giả của các 'Đại Bàng' trong những nhà tù khét tiếng ở Mexico

Mới đây, dư luận Mexico đã bị chấn động sau một cuộc nổi loạn đẫm máu tại nhà tù Ciudad Juarez gần biên giới với Mỹ. 30 tù nhân đã đào tẩu thành công và 17 người chủ yếu là các quản giáo đã thiệt mạng vụ việc. Tuy nhiên thảm kịch này cũng đã bóc trần một sự thật kinh khủng hơn, đó là hệ thống nhà tù ở Mexico dường như đang nằm trong tay các "Đại Bàng" đang bị giam giữ tại đây.

Theo CNN, thành phố Ciudad Juarez nằm giữa biên giới Hoa Kỳ và Mexico là một trong những thành phố nguy hiểm nhất của Mexico và là tâm điểm của bạo lực giữa các băng đảng ma túy.

Sự nguy hiểm không chỉ diễn ra ngoài đường phố với những cuộc đấu súng đẫm máu để tranh giành các tuyến đường buôn lậu béo bở và lãnh thổ buôn bán ma túy trong thành phố, mà còn ngay ở trong nhà tù của địa phương, nơi được coi là những "địa ngục trần gian".

Hiện Mexico đang giam giữ khoảng 226.000 tù nhân, vượt quá khả năng của những nhà tù của quốc gia Bắc Mỹ này. Tất cả các trại giam ở Mexico đều quá tải. Tại nhà tù Ciudad Juarez nơi xảy ra bạo loạn giam giữ hơn 4.000 tù nhân, quá tải 23% so với công suất thiết kế.

Những kẻ đứng sau vụ nổi loạn ở Ciudad Juarez là thành viên băng nhóm Mexicales khét tiếng hai bên bờ biên giới Mexico-Mỹ. Chúng thống trị khu vực bang Chihuahua và giữ vị thế đầu mối giúp các băng đảng khác như Sinaloa đưa ma túy sang Mỹ.

Vụ bạo loạn diễn ra hôm 1/1, khi hai xe thiết giáp chở mười tay súng dừng lại trước cổng nhà tù rồi tấn công các chốt bảo vệ và tháp canh. Cùng lúc đó các tù nhân phía trong bắt đầu nổi loạn.

Lực lượng quản giáo bị tấn công từ cả hai phía trong và ngoài nhà tù nên hoàn toàn không có khả năng chống cự. Trong số những kẻ lãnh đạo âm mưu và trốn thoát thành công có một ông trùm Mexicales đang phải chịu án tù chung thân vì tội giết người và buôn bán ma túy.

Sau khi kết thúc vụ tấn công, lực lượng chức năng khi đi kiểm tra nhà tù đã phát hiện nhiều bí mật đằng sau cánh cổng sắt và những bức tường đầy dây thép gai ở trên. Trong các phòng giam, những tên tội phạm không chỉ có thể lén mang súng, ma túy và hàng xa xỉ vào nhà tù, mà chúng còn sở hữu chìa khóa các cửa chia cách những khu vực khác nhau trong các khu. Nhờ chìa khóa mà chúng mới tập hợp lực lượng để nổi loạn thành công kể cả khi quản giáo đã đóng cửa từng khu vực một của nhà tù.

Carlos Quijas, một tù nhân bị bắt sau khi đến thăm bà nội mình ở thành phố Juarez cùng người bạn đã bị lực lượng chức năng gán nhầm tội buôn bán ma túy và phải ngồi tù 5 năm tại chính trại giam Ciudad Juarez, cho biết những điều tưởng như vô lý ở trên lại là bình thường trong các nhà tù ở Mexico.

Các cuộc tìm kiếm sau cuộc nổi dậy và vượt ngục hôm 1/1 đã cho thấy 10 phòng giam “VIP” được trang bị tivi và các tiện nghi khác. Một người thậm chí còn có một két sắt chứa đầy tiền mặt. Các nhà chức trách cũng tìm thấy cocaine, methamphetamine, heroin, fentanyl và cần sa bên trong nhà tù, thậm chí họ còn tìm thấy 14 khẩu súng ngay bên ngoài.

Anh Quijas kể lại trải nghiệm của mình: “Chúng tôi được phân vào một buồng giam có đến 12 người một lúc. Bạn tôi mới cầm tờ 100 USD đưa cho một tay quản giáo. Nhờ thế mà chúng tôi được chuyển sang buồng giam khác chỉ có hai người, một tên bắt cóc và một kẻ giết người. Trong phòng có TV vệ tinh và rượu không khác gì nhà nghỉ. Một tên cùng phòng còn rủ chúng tôi hút thuốc phiện... Ngày hôm sau bạn tôi mới liên lạc được với em họ là nghị viên. Anh kia lại gọi điện cho giám đốc trại giam để nhờ cho hai đứa tôi được chuyển sang khu trại giam “VIP”. Ở khu này vợ con tù nhân được phép ra vào tự do. Họ còn cầm theo bếp lò để nướng thịt ngay trong tù”.

Thời gian ở tù quả thật là “dễ chịu” với Carlos Quijas. Khu giam giữ anh có đủ từ nhà bếp đến phòng tập thể hình để cho tù nhân sử dụng. Các đối tượng chịu án thậm chí còn được phép sở hữu di động để gọi ra bên ngoài. Quản giáo ngày chỉ hai lần đi tuần quanh khu giam giữ để cho có lệ. Đây là môi trường hoàn hảo để các tù nhân cấu kết với đồng bọn ở bên ngoài nếu muốn lên kế hoạch vượt ngục.

Carlos Quijas còn nói thêm: “Các “đại bàng” trong tù còn dùng tiền, đồ ăn, rượu và ma túy để tuyển mộ lính. Tôi từng thấy nhiều thanh niên vào tù Mexico vì ăn trộm vặt, khi ra tù thì đã trở thành dân anh chị chuyên nghiệp. Mà họ cũng phải làm vậy mới sống sót trong tù được. Tù nhân nào cũng phân chia thành những băng nhóm khác nhau. Ai mà không có “ô dù” thì thật nguy hiểm”.

Theo Los Angeles Times, vấn đề đặc biệt nhạy cảm ở nhà tù Ciudad Juarez là các băng đảng địa phương đều làm việc cho các băng đảng ma túy và bất kỳ bạo lực nào bên trong các nhà tù đều có thể nhanh chóng lan ra đường phố. Một ví dụ đã được đưa ra khi vào tháng 8, một cuộc bạo loạn tại cùng một nhà tù lan ra bên ngoài và khiến 11 người thiệt mạng.

Saskia Niño de Rivera, người lãnh đạo nhóm cải cách trại giam Reinserta, cho biết cuộc bạo loạn hôm 1/1 là một ví dụ rõ ràng về những gì đang xảy ra ở một số lượng lớn các nhà tù Mexico, nơi hoàn toàn bị chính quyền lãng quên và hoàn toàn nằm ngoài tầm kiểm soát.

Trước đó, vào năm 2016, 49 tù nhân đã thiệt mạng trong một cuộc bạo loạn tại nhà tù khét tiếng Topo Chico ở bang biên giới phía bắc Nuevo Leon. Các nhà điều tra phát hiện nhà tù chứa đầy vũ khí và nhiều hàng lậu khác. Vụ việc buộc chính quyền tiểu bang phải đóng cửa nhà tù này vào năm 2019.

Vậy điều gì đã dẫn đến những sự việc này? Một phần câu trả lời nằm ở tình trạng tham nhũng tràn lan trong lực lượng quản giáo. Theo một cuộc điều tra của tổ chức Minh bạch quốc tế, 51% người nhà của các phạm nhân cho biết họ từng hối lộ cho quản giáo. Lý do được đưa ra cho hành động này chủ yếu rơi vào nhóm “Để được cai tù cung cấp những dịch vụ cơ bản”.

Cô Ainara Merlo, một người được khảo sát, kể lại về hành trình thăm chồng trong tù của mình: “Trước khi đến nhà tù Reclusorio Preventivo Varonil Oriente, gia đình tôi đã được dặn sẵn là phải đem tiền theo... Tôi vừa đi qua máy kiểm soát an ninh ở cổng nhà tù thì bị bắt dừng lại. Họ bảo là trong áo ngực của tôi có mảnh kim loại nên không được vào nhà tù. Một quản giáo nữ vừa khám người tôi vừa nói nhỏ vào tai tôi: “Xì tiền ra”. Tôi đưa cho cô ta 10 peso thì được qua cổng”.

10 peso đấy chỉ là khoản “phí vào cửa”. Cô Ainara còn phải đút lót không biết bao nhiêu khoản tiền khác: 10 peso cho quản giáo khám xét thức ăn cô mang cho chồng, 20 peso cho quản giáo phát thẻ người nhà phạm nhân, v.v... tổng cộng là 150 peso. Ngoài ra mỗi lần vào thăm cô Ainara còn cho chồng 300 peso. Số tiền này được chia ra như sau: 5 peso cho quản giáo mỗi lần gọi tên (hằng ngày trong tù quản giáo sẽ gọi tên phạm nhân 3 lần), 50 peso cho tiền điện và 50 peso cho tiền nước hằng tuần. Gia đình Merlo đã khánh kiệt vì phải trả những khoản hối lộ. Nhưng cô Ainara vẫn phải chạy vạy vay mượn để có tiền đút lót. Cô cho biết: “Tôi sợ nếu như mình không hối lộ thì người ta sẽ làm gì với chồng mình? Tôi đã nghe nhiều người kể chuyện là vì người nhà không nộp tiền mà quản giáo lôi phạm nhân ra đánh đập hay vu oan để kéo dài án tù”.

Vào hồi này năm ngoái, một nhà tù tại bang Tabasco đã trở thành tâm điểm chú ý của dư luận sau khi truyền hình đưa tin về việc các tù nhân bị tra khảo. Sáu phạm nhân ở chung một buồng giam đang ngủ thì bất ngờ bị đánh đập dã man bởi một nhóm những kẻ đeo mặt nạ. Các tù nhân bị đá liên tục vào ngực và hạ bộ. Hai người bị bẻ gãy ngón tay, còn một người khác bị chích điện vào hậu môn. Những kẻ bịt mặt còn phá phách tư trang của các tù nhân.

Liệu có câu trả lời nào cho việc chấn chỉnh hệ thống nhà tù cũng như đội ngũ quản giáo? Theo Saskia Nino de Rivera, lãnh đạo tổ chức kêu gọi cải tạo nhà tù Reinserta, điều này khó xảy ra trong tương lai gần: “Chưa nói gì đến các cartel, bộ máy điều hành nhà tù có quyền lực lớn trong nền chính trị Mexico. Không chính khách địa phương nào muốn động đến nhà tù”.

Sự thay đổi chỉ có thể đến từ các tù nhân. Vào đầu năm ngoái, một nhóm 300 phạm nhân tại một trại giam ở Chiconautla đã ký chung lá đơn gửi lên Bộ Tư pháp Mexico để khiếu nại về tình trạng bạo hành và tham nhũng trong tù. Trước sự phẫn nộ của dư luận, Tổng thống Andrés Manuel López Obrador tuyên bố đình chỉ chức vụ các cá nhân tham gia quản lý nhà tù, đồng thời mở cuộc điều tra về hành vi của họ. Đây là bước đầu trong một chiến dịch cải tổ hệ thống nhà tù của Bộ Tư pháp Mexico.

Tuy phần lớn những sự thay đổi phải đến năm 2023 mới được thực hiện, nhưng những điều này cũng đã phần nào thắp lại niềm tin của công chúng Mexico, vào sự công bằng của luật pháp nước này.

QT (Nguoiduatin.vn)