Sáng 25/9 (tức 16 – 8 âm lịch), tại đền Nguyễn Trãi, Ban Tổ chức Lễ hội mùa Thu Côn Sơn - Kiếp Bạc tỉnh Hải Dương tổ chức lễ tưởng niệm 576 năm ngày mất của Anh hùng dân tộc, Danh nhân văn hóa thế giới Nguyễn Trãi. Đây là một trong những hoạt động của Lễ hội mùa Thu Côn Sơn - Kiếp Bạc năm 2018.
Trong diễn văn tưởng niệm, ông Lương Văn Cầu, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hải Dương, Trưởng Ban Tổ chức Lễ hội Mùa thu Côn Sơn - Kiếp Bạc tỉnh Hải Dương đã ôn lại thân thế, cuộc đời, sự nghiệp của Anh hùng dân tộc, Danh nhân văn hoá thế giới Nguyễn Trãi.
Nguyễn Trãi hiệu là Ức Trai, sinh năm 1380 tại kinh thành Thăng Long. Thân phụ ông là Nguyễn Phi Khanh nguyên quán ở làng Chi Ngại (nay thuộc phường Cộng Hoà, thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương), sau dời đến làng Ngọc Ổi (nay thuộc xã Nhị Khê, huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội); Thân mẫu là Trần Thị Thái, con gái của quan Tư đồ Trần Nguyên Đán.
Tuổi thơ Nguyễn Trãi sống với ông ngoại ở Thăng Long và Côn Sơn. Khi ông ngoại qua đời, ông về ở với cha tại Nhị Khê. Được ông ngoại và cha trực tiếp dạy dỗ, rèn luyện, Nguyễn Trãi sớm nổi tiếng tài đức và chí lớn, năm 1400 đỗ Thái học sinh, năm sau ra nhận chức Ngự sử đài chánh trưởng dưới triều Hồ.
Từ năm 1407, đất nước ta dưới ách đô hộ của giặc Minh, chúng đã gây nên những thảm khốc tột cùng. Căm phẫn quân thù, sục sôi tinh thần yêu nước, ông quyết nuôi ý chí cứu nước, cứu dân. Ông đến Lam Sơn tụ nghĩa, dâng Bình Ngô sách, 10 năm ở màn trướng, 5 phen miệng hổ lăn mình, dốc tâm huyết, một lòng thành giúp Vua Lê Lợi. Ông trở thành linh hồn của cuộc kháng chiến chống quân xâm lược nhà Minh, giải phóng đất nước ở thế kỷ 15.
Kháng chiến thắng lợi, Nguyễn Trãi đã viết Bình Ngô Đại cáo - một bản Tuyên ngôn độc lập bất hủ, tổng kết tài tình cuộc kháng chiến vĩ đại của dân tộc. Đất nước hòa bình, với ước vọng tham gia “Duy tân đất nước, xây dựng nền thái bình muôn thuở…”, ông tiếp tục hoạt động chính trị, văn hoá, xã hội dưới triều Lê và đã có công lớn trong việc tạo ra nền tảng kinh tế xã hội, sự hoà hợp giữa “Nước và Dân” - nguồn lực xây dựng đất nước Đại Việt vững mạnh đương thời.
Đã từ lâu, trong tâm thức đồng bào cả nước, khi nói về Côn Sơn là nhớ về Nguyễn Trãi, nhớ về vầng Sao Khuê lấp lánh trong lịch sử dân tộc Việt Nam. Dưới thời vua Lê Thái Tông, ông đã được vua giao trông coi đạo Đông - Bắc. Côn Sơn cũng là nơi ông dựng nhà, mài mực viết lên nhiều tác phẩm có giá trị sử học, văn học, triết học, quân sự, ngoại giao và trở thành những di sản quý báu cho hậu thế. Nguyễn Trãi đã đi vào lịch sử và trở thành Anh hùng vĩ đại của dân tộc, một Danh nhân văn hoá kiệt xuất.
Đền Nguyễn Trãi - Ức Trai linh từ lâu đã trở thành điểm hẹn của những lớp người khắc sâu đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” tôn vinh thành kính Ức Trai. Nơi đây, đã trở thành nơi giao ước thi đua của tuổi trẻ cả nước mỗi độ xuân về; Hàng năm có hàng chục vạn lượt khách tham quan di tích, trong đó có hàng trăm đoàn khách là giáo viên, học sinh cả nước về thành kính dâng hương tưởng nhớ Người.
Sau khi ôn lại thân thế, cuộc đời, sự nghiệp Nguyễn Trãi các đại biểu và du khách thập phương đã dâng hương tưởng niệm 576 năm ngày mất của Anh hùng dân tộc, Danh nhân văn hóa thế giới Nguyễn Trãi tại đền Nguyễn Trãi và dâng hương tại đền Quan Đại Tư đồ Trần Nguyên Đán, ông ngoại Nguyễn Trãi.
Trước đó, Ban Tổ chức lễ hội tổ chức lễ cúng Tam tổ Trúc Lâm Huyền Quang tại chùa Côn Sơn và tổ chức lễ rước văn lên đền Nguyễn Trãi.
