"Phương Nga bị truy tố, tạm giam về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản, nếu cơ quan điều tra không đủ chứng cứ chứng minh Nga phạm tội thì phải bồi thường", chuyên gia pháp lý nói.
Sau 4 năm 4 tháng, vụ án Cao Toàn Mỹ tố cáo Trương Hồ Phương Nga và Nguyễn Đức Thùy Dung lừa đảo chiếm đoạt 16,5 tỷ đồng chính thức được đình chỉ điều tra.
Tuy nhiên, sáng 1/2, Phương Nga và Thùy Dung từ chối nhận các quyết định tố tụng, bản kết luận điều tra vì cho rằng các vật chứng bị tạm giữ trước đó như điện thoại, iPad bị mất dữ liệu, xâm phạm mật khẩu, tin nhắn. Đến khi nào dữ liệu trên các thiết bị được phục hồi, Phương Nga và Thùy Dung mới nhận các quyết định trên.
Bên cạnh đó, Phương Nga cũng làm đơn tố cáo ông Mỹ vu khống vì cho rằng chính ông Mỹ là người đẩy Nga vào cảnh tù tội.
2 năm 3 tháng là thời gian Nga và Dung đã bị tạm giam. Vậy khi vụ án được đình chỉ, họ có quyền lợi gì?
Được bồi thường
Trao đổi với chúng tôi, thạc sĩ Trần Thanh Thảo (giảng viên Khoa Luật Hình sự Đại học Luật TP.HCM) cho biết khi vụ án đình chỉ thì cơ quan tố tụng phải giải quyết các vấn đề pháp lý: Hủy bỏ biện pháp ngăn chặn, biện pháp cưỡng chế đang áp dụng (nếu có); trả lại tài liệu, đồ vật đã tạm giữ (nếu có); xử lý các vật chứng trong vụ án và bồi thường thiệt hại cho bị can nếu có sai phạm từ các cơ quan tiến hành tố tụng trong quá trình giải quyết vụ án.
"Về nguyên tắc, trước đó Phương Nga bị truy tố về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản và bị tạm giam về tội này. Nếu bây giờ cơ quan điều tra xác định không đủ chứng cứ chứng minh Nga phạm tội này thì phải bồi thường oan sai. Nhưng cần phải xem lý do mà cơ quan điều tra đưa ra là gì", giảng viên khoa Luật Hình sự nói.
Theo quy định tại khoản 3 Điều 18 Luật Trách nhiệm bồi thường Nhà nước thì Nhà nước có trách nhiệm bồi thường thiệt hại trong các trường hợp: Người bị tạm giam mà có bản án, quyết định của cơ quan, người có thẩm quyền trong hoạt động tố tụng hình sự xác định không có sự việc phạm tội hoặc hành vi không cấu thành tội phạm hoặc đã hết thời hạn điều tra vụ án mà không chứng minh được bị can đã thực hiện tội phạm.
Trong trường hợp này, Phương Nga và Thùy Dung có quyền lập hồ sơ yêu cầu bồi thường gửi đến cơ quan giải quyết bồi thường. Sau khi hoàn thành báo cáo xác minh thiệt hại, cơ quan giải quyết bồi thường phải tiến hành thương lượng việc bồi thường.
Nội dung bồi thường gồm: Các loại thiệt hại được bồi thường; số tiền bồi thường; khôi phục quyền, lợi ích hợp pháp khác (nếu có); phương thức chi trả tiền bồi thường; các nội dung khác có liên quan đến việc giải quyết yêu cầu bồi thường.
Có căn cứ khởi tố Cao Toàn Mỹ tội vu khống?
Phương Nga cho biết ngày 16/1 vừa qua, cô và Dung đã làm đơn tố cáo ông Mỹ vu khống 2 người lừa đảo, chiếm đoạt 16,5 tỷ đồng, dẫn đến việc cả hai ngồi tù hơn 2 năm 3 tháng.
Về điều này, luật sư Trần Minh Hùng (Đoàn Luật sư TP.HCM) nhận định quyền tố giác là của Nga nhưng trong vụ việc này, cần phải có căn cứ để khởi tố ông Mỹ về hành vi Vu khống.
"Việc Mỹ tố cáo Phương Nga đã được cơ quan điều tra khởi tố vụ án, khởi tố bị can và đã được đưa ra xét xử. Bây giờ, theo thông tin từ cơ quan điều tra khi chuyển quyết định sang VKS chờ phê duyệt, vụ án được đình chỉ không phải bởi Nga không có tội mà là miễn trách nhiệm hình sự do chuyển đổi tội danh từ Lừa đảo chiếm đoạt tài sản sang Làm giả con dấu tài liệu của cơ quan tồ chức nhưng không chứng minh được dấu hiệu định tội. Do đó, theo tôi, rất khó để khởi tố Mỹ về hành vi vu khống", luật sư Hùng nêu quan điểm.
Ngược lại, một luật sư thuộc Đoàn Luật sư TP.HCM cho rằng cũng có thể xem xét hành vi vu khống của Cao Toàn Mỹ. Theo luật sư này, cơ quan điều tra miễn trách nhiệm hình sự cho Phương Nga tội Làm giả con dấu, còn tội Lừa đảo thì đã không còn.
"Trong khi ông Mỹ tố cáo Nga về hành vi Lừa đảo dẫn đến cô ta phải ngồi tù hơn 2 năm 3 tháng. Do đó, vẫn có cơ sở để xem xét Mỹ vu khống", vị luật sư nêu ý kiến.
Tuy nhiên, để khởi tố được hành vi vu khống, theo luật sư, phải chứng minh 16,5 tỷ của Cao Toàn Mỹ đưa Phương Nga là tặng cho chứ không phải nhờ mua nhà.
Không niêm phong vật chứng sẽ bị kỷ luật
Về việc Phương Nga từ chối nhận quyết định đình chỉ vụ án vì chờ được giải quyết yêu cầu cơ quan chức năng khôi phục lại dữ liệu từ điện thoại cá nhân, luật sư Trần Minh Hùng cho biết theo quy định của Bộ luật Tố tụng Hình sự, vật chứng khi bàn giao phải được niêm phong nguyên vẹn giống như khi thu giữ. Khi Phương Nga, Thùy Dung thấy điện thoại không nguyên vẹn như ban đầu thì có quyền khiếu nại.
"Về nguyên tắc, khi thu giữ vật chứng đều phải lập biên bản có chữ ký của bị can, bị cáo, luật sư,... Khi cơ quan điều tra muốn trích xuất dữ liệu từ vật chứng thì phải mở niêm phong, có sự chứng kiến của người bị thu giữ. Nếu cơ quan điều tra không niêm phong sẽ bị kỷ luật", luật sư Hùng nói.
Tuy nhiên, một trong những luật sư từng bào chữa cho Phương Nga tại giai đoạn sơ thẩm khuyên Phương Nga nên nhận quyết định đình chỉ điều tra. Theo ông, Phương Nga và Thùy Dung không nhận quyết định thì sẽ không có cơ sở để khiếu nại (nếu có) về nội dung quyết định này.
"Nếu kết luận chính thức giống với thông tin vừa qua trên báo chí thì số tiền 16,5 tỷ đồng của Mỹ chuyển cho Nga được xác định là tiền mua nhà. Nếu vậy, sau thời hạn 7 ngày tính từ khi Nga nhận hoặc biết về quyết định đình chỉ (từ ngày 1-8/2) thì số tiền này được mặc nhiên công nhận là tiền mua nhà. Nếu là tiền mua nhà, Nga khó có cơ sở tố cáo Mỹ vu khống", luật sư này phân tích.
Do đó, luật sư này khuyên Phương Nga và Thùy Dung nên nhận quyết định đình chỉ bị can thì mới thực hiện các bước tiếp theo là khiếu nại hay tố giác. "Nếu chứng minh việc xoá dữ liệu làm sai lệch bản chất vụ án thì người liên quan có thể cấu thành tội Cố ý làm sai lệch hồ sơ vụ án", người từng bảo vệ quyền lợi cho Phương Nga nói.
Theo Hoài Thanh (Tri Thức Trực Tuyến)
