Đột quỵ còn được gọi là tai biến mạch máu não là tình trạng não bộ bị tổn thương nghiêm trọng do quá trình cấp máu não bị gián đoạn hoặc giảm đáng kể khiến não bộ bị thiếu oxy, không đủ dinh dưỡng để nuôi các tế bào.
Nguyên nhân đột quỵ?
Bộ não chỉ chiếm 2% khối lượng cơ thể nhưng tiêu thụ hơn 20% oxy trong máu. Oxy được đưa lên não thông qua một hệ động mạch, chúng được chia thành các mạch nhỏ giúp vận chuyển lượng oxy cần thiết hàng cho hàng tỉ neuron thần kinh. Nếu dòng máu bị gián đoạn, cung cấp oxy dừng lại và các tế bào não sẽ chết. Điều này có thể xảy ra theo hai cách.
- Đột quỵ xuất huyết xảy ra khi mạch máu bị thủng gây mất máu.
- Đột quỵ do thiếu máu cục bộ phổ biến hơn, xảy ra khi một cục máu đông chặn mạch máu và làm máu ngừng lưu thông
Vậy những cục máu đông từ đâu mà có?
Trong một số trường hợp hiếm gặp, một vài thay đổi đột ngột trong nhịp tim ngăn cản buồng trên của tim co bóp bình thường. Điều này làm chậm sự lưu thông máu, làm tiểu cầu, các nhân tố gây đông máu và các sợi huyết kết dính với nhau hình thành máu đông. Cục máu đông sẽ đi qua động mạch và tới các mạch máu nhỏ, nơi mà nó bị kẹt lại. Điều này khiến mạch máu bị tắc nghẽn, làm giảm lượng oxy cung cấp cho toàn bộ các tế bào phía sau.
Bộ não không có cơ quan cảm nhận cơn đau, nên bạn không thể cảm nhận được khi nào tắc nghẽn. Nhưng sự thiếu hụt oxy sẽ gây ra những tác động trên cơ thể dễ nhận biết. Ví dụ, nếu khu vực tắc nghẽn ở phần não chịu trách nhiệm về khả năng giao tiếp sẽ khiến bạn bị nói lắp. Nếu khu vực tắc nghẽn ở phần não điều khiển vận động cơ bắp sẽ gây ra tình trạng yếu ớt.
Khi điều này xảy ra, cơ thể sẽ cố gắng bù đắp ngay lập tức bằng cách chuyển hướng dòng máu đến khu vực bị ảnh hưởng, nhưng đây không phải là giải pháp tối ưu. Cuối cùng, những tế bào thiếu oxy bắt đầu chết đi, dẫn đến tổn thương não nghiêm trọng, có thể nguy hiểm đến tính mạng do đó cần can thiệp y tế càng sớm càng tốt.
Bác sĩ sẽ làm gì để xử lý đột quỵ?
Việc điều trị đầu tiên là truyền một loại thuốc tiêm tĩnh mạch gọi là chất hoạt hóa Plasminogen, phá vỡ cục máu đông và cho phép máu tiếp tục lưu thông. Nếu được truyền trong vòng vài giờ, loại thuốc này làm tăng đáng kể cơ hội sống sót và ngăn ngừa các hậu quả lâu dài.
Nếu không thể truyền chất hoạt hóa Plasminogen vì bệnh nhân đang dùng những thuốc khác, có tiền sử chảy máu nặng hay cục máu đông quá lớn, các bác sĩ sẽ thực hiện một quy trình gọi là can thiệp nội mạch. Dùng thuốc nhuộm huỳnh quang và tia X để rọi sáng các mạch máu nhằm xác định vị trí tắc nghẽn.
Sau đó, bác sĩ sẽ chèn một ống dẻo, dài và nhỏ gọi là ống thông vào một động mạch ở chân và điều khiển nó đến chỗ tắc nghẽn. Một sợi dây chuyên dụng được luồn vào ống thông, nó sẽ giữ cục máu và sau đó được kéo ra ngoài.
Các phương pháp điều trị này phải được thực hiện càng sớm càng tốt để bảo toàn chức năng não, có nghĩa là phải nhanh chóng nhận ra nếu ai đó có dấu hiệu sắp bị đột quỵ.
Vậy làm sao để biết một người sắp gặp nguy hiểm?
Nếu một người có dấu hiệu bất thường khiến bạn nghi ngờ hãy áp dụng ba cách thử sau:
- Yêu cầu họ mỉm cười. Nếu miệng bị méo hay gương mặt chảy xệ biểu thị sự yếu cơ.
- Yêu cầu họ giơ hai tay lên. Nếu chỉ nhấc được một tay, tay còn lại không có sức cũng là dấu hiệu của đột quỵ.
- Yêu cầu họ lặp lại một từ hay cụm từ đơn giản. Nếu họ nói líu lưỡi hay phát âm kỳ lạ, có thể vùng ngôn ngữ trong não bị tổn thương.
Nếu bạn nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào, hãy gọi cấp cứu ngay lập tức vì mạng sống có thể đang bị đe dọa.
Dung (Nguoiduatin.vn)
