Liệu Covid-19 có thể trở thành một bệnh cúm thông thường hay không nếu tỉ lệ người tiêm vắc-xin ngày càng tăng?

Các nhà virus và dịch tễ học cho biết, trong tương lai Covid-19 có thể trở thành một bệnh xảy ra thường xuyên giống như cảm lạnh hoặc cúm thông thường.

Nhưng sẽ mất rất nhiều thời gian để có thể đạt được điều này, và sự lây lan dữ dội của biến thể Delta tràn ngập các bệnh viện một lần nữa cho thấy hành trình đó khó khăn như thế nào.

20 tháng sau "chống dịch" - một chặng đường thật dài và nhiều chông gai

Hơn 20 tháng sau khi dịch COVID-19 bắt đầu, mọi người trên khắp thế giới đang phải thay đổi cách nghĩ về căn bệnh mà nhiều cơ quan y tế công cộng từng tin rằng họ có thể "chế ngự" được. Một tình huống khẩn cấp đáng sợ đã trở thành một chặng đường thật dài và nhiều chông gai.

Biến thể siêu lây nhiễm Delta đã khiến người ta cho rằng đây là loại virus hầu như không thể bị loại bỏ. Số ca nhiễm ngày càng gia tăng trên khắp toàn cầu, ngay cả ở các quốc gia như Australia, một quốc gia đã gần như dập dịch thành công ở giai đoạn trước cũng bị ảnh hưởng biến thể này.

Tại Hoa Kỳ, SARS-CoV-2, loại virus gây ra bệnh Covid-19, hiện đang tấn công vào những người chưa được tiêm chủng, đẩy số ca nhập viện và tử vong ở một số nơi lên mức cao.

Trong khi ở một số bang, số ca nhiễm đang có dấu hiệu giảm thì ở một số bang khác, số ca nhiễm lại đang tăng lên. Biến thể Delta đang khiến cả thế giới đang đứng trước một chi phí rất lớn để đạt được khả năng miễn dịch chống lại virus. Với mỗi ca nhiễm mới, nó sẽ làm tăng nguy cơ tạo ra một biến thể có thể lây lan nhanh hơn, với các triệu chứng dữ dội hơn hoặc xảy ra hiện tượng kháng vắc-xin.

"Loại virus này sẽ không bao giờ rời khỏi chúng ta.  Bệnh viện đang trong tình trạng tăng đột biến số ca nhiễm cao nhất kể từ khi bắt đầu đại dịch", Catherine O’Neal, giám đốc y tế của Trung tâm Y tế Khu vực Our Lady of the Lake ở Baton Rouge, La., cho biết sau một ngày dài chăm sóc bệnh nhân Covid-19.

Nhiều nhà khoa học tin rằng Covid-19 cuối cùng sẽ trở thành căn bệnh tương tự cảm lạnh hay cúm 

Các nhà khoa học đang cố gắng tìm hiểu xem liệu SARS-CoV-2 sẽ hình thành các biến thể mới nguy hiểm hơn hay dễ lây lan hơn, và dịch COVID-19 có thể kết thúc như thế nào. Trường hợp tốt nhất mà họ hi vọng rằng đó là "tiêu diệt" được nó. 

Trong khi đó, nhiều người kỳ vọng Covid-19 sẽ trở thành một căn bệnh thường gặp như cảm lạnh thông thường hoặc cúm, chứ không phải là nguyên nhân của các ca nhập viện và tử vong hàng loạt.

Điều đó có nghĩa là nó chỉ là một căn bệnh nào đó để bác sĩ có thể điều trị được, một căn bệnh có thể gây ra ho, sốt hoặc khó thở. Nó cũng sẽ trở thành một căn bệnh mà mọi người có thể sẽ phải tiêm phòng thường xuyên.

Ông Adolfo Garcia-Sastre, Giám đốc Viện Sức khỏe Toàn cầu và Các mầm bệnh mới nổi tại Trường Y Icahn ở Mount Sinai, New York, cho biết: Thời điểm Covid-19 trở thành một loại bệnh thông thường, hoặc thậm chí trạng thái này có được thiết lập ổn định hay không, phụ thuộc vào tốc độ và số lượng người được tiêm chủng.

Để Covid-19 trở thành một bệnh cúm thông thường thì phần lớn người dân sẽ cần có miễn dịch trong cơ thể. Sự lây nhiễm có thể tạo ra một vài khả năng miễn dịch, nhưng nó lại có nguy cơ gây ra các ca bệnh nặng, tử vong và lây lan virus nhiều hơn so với sử dụng vắc-xin. Ai cũng có thể dễ bị nhiễm SARS-CoV-2 nếu khả năng miễn dịch đó bị suy giảm hoặc yếu đi, hoặc nếu xuất hiện các biến thể mới.

Tiến sĩ Garcia-Sastre đã phát biểu rằng: "Càng nhiều người được tiêm chủng, càng ít vấn đề xảy ra".

Tiến sĩ Garcia-Sastre, một chuyên gia về bệnh cúm, cho biết: Trong tương lai Covid-19 có thể ít gây ra các ca tử vong hơn bệnh cúm - một căn bệnh mà hàng năm có khoảng nửa triệu người trên toàn cầu tử vong, bởi vì vắc-xin Covid-19 đã được sử dụng rộng rãi hơn so với vắc-xin cúm. Tuy nhiên, căn bệnh này vẫn sẽ có những nguy cơ khá nghiêm trọng đối với những người có hệ thống miễn dịch kém chẳng hạn như người già hoặc những người bị suy giảm miễn dịch.

Ông Roberto Burioni, nhà virus học tại Đại học Vita-Salute San Raffaele ở Milan, cho rằng, việc chậm triển khai tiêm vắc-xin đang khiến thế giới có nguy cơ đối mặt với các biến thể mới: "Chúng ta nên cung cấp các loại vắc xin hiệu quả với giá cả hợp lý cho tất cả mọi người".

Angela Rasmussen, nhà virus học tại Tổ chức Vắc-xin và Bệnh truyền nhiễm tại Đại học Saskatchewan, cho biết nguy cơ lây nhiễm đối với những người chưa được tiêm chủng ngày càng tăng bởi vì đã có nhiều người được tiêm vắc-xin và virus thì chỉ "tấn công" những người dễ bị nhiễm bệnh.

Bà nói: "Mỗi người sẽ có những cách điều trị khác nhau nhưng tiêm phòng là một lựa chọn an toàn hơn cả để tránh các thiệt hại về người do dịch bệnh gây ra, do đây là nguy cơ tạo ra biến thể mới và góp phần gây áp lực đối với hệ thống y tế và nền kinh tế quốc gia".

Số người đã được tiêm phòng hoặc tự khỏi đang tăng lên nhanh chóng. Theo Public Health England, 98% người hiến máu ở Vương quốc Anh có kháng thể với SARS-CoV-2. Hầu hết trong số đó là những người đã được tiêm vắc-xin, 19% có kháng thể tự nhiên.

Có một lý do khiến nhiều nhà khoa học tin rằng Covid-19 cuối cùng cũng sẽ trở thành một căn bệnh cảm cúm là do đã có 4 loại virus corona khác gây ra cảm lạnh thông thường ở người. Họ nghi ngờ rằng những virus đó có thể đã từng gây ra những căn bệnh nặng hơn dù không chắc chắn. Stanley Perlman, một nhà nghiên cứu về các loại virus corona tại Đại học Iowa, cho biết những loại virus này đã bắt đầu lây lan từ rất lâu rồi và các nhà khoa học thì không biết chúng tiến hóa như thế nào.

Lo ngại về khả năng xuất hiện biến chủng xuyên thủng được lớp bảo vệ của vắc-xin hiện nay

SARS-CoV-2 vẫn tiếp tục phát triển, tạo ra các biến thể mà các nhà virus học và cơ quan y tế công cộng đang theo dõi chặt chẽ, chẳng hạn như một biến thể gần đây được phát hiện ở Nam Phi có tên C.1.2 với sự thay đổi trong bộ gen của nó lớn đến mức nó có thể là đại diện cho một dòng virus mới. 

Trong một nghiên cứu của mình, Jesse Bloom, nhà virus học tại Trung tâm Nghiên cứu Ung thư Fred Hutchinson, đã phát hiện ra có nhiều đột biến vẫn cho phép virus liên kết mạnh mẽ với các tế bào của con người. Ông nói: "Nhìn chung, quá trình tiến hóa của virus rất linh hoạt".

Một số nhà khoa học cho rằng một biến thể vẫn có thể xuất hiện "xuyên qua" cả sự bảo vệ của vắc-xin.

Theo Salim Abdool Karim, một nhà dịch tễ học về bệnh truyền nhiễm và giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Chương trình AIDS ở Nam Phi: "Tập hợp các biến thể tiếp theo sẽ được tạo ra giữa hai đến ba tỷ người được tiêm chủng. Chúng rất có thể là những biến thể có thể phá vỡ khả năng miễn dịch của vắc-xin. Nếu chúng không thể vượt qua được khả năng miễn dịch của vắc-xin, thì chúng sẽ không phát triển thêm được".

Tiến sĩ Burioni cho biết, nếu virus tiến hóa để vượt qua vắc xin, nó sẽ ít lây nhiễm hơn hoặc sẽ giảm độc lực. Điều đó đã xảy ra với virus HIV vào những năm 1990. Virút đã đột biến theo cách khiến nó có khả năng kháng lại một loại thuốc kháng vi rút. Nhưng các nhà khoa học phát hiện ra khả năng tạo ra các bản sao của virus đã chậm lại đáng kể.

Theo Tiến sĩ Rasmussen: Hiện nay có một vấn đề là SARS-CoV-2 có thể tạo ra một sự thay đổi lớn về mặt di truyền khi nó lây lan giữa mèo, chồn hoặc các động vật khác mang virus và truyền sang người.

Tiến sĩ Bloom cho rằng, sự tiến hóa dần dần của SARS-CoV-2 cũng có thể làm giảm dần khả năng miễn dịch đối với virus. Điều này khiến mọi người có thể tái nhiễm và cần tiêm nhắc lại. Khả năng miễn dịch đối với các virus corona khác gây ra cảm lạnh thông thường sẽ suy giảm sau mỗi 3-5 năm.

Tiến sĩ Abdool Karim, người có phòng thí nghiệm đang nghiên cứu các đột biến tiềm năng trong tương lai, cho biết: "Người ta tin rằng virus cuối cùng cũng sẽ ổn định và chỉ thay đổi một cách "tinh vi" sau đó. Tuy nhiên, trong 2-3 năm tới, nhiều biến thể sẽ xuất hiện hơn và các nhà chức trách sẽ chạy đua để cung cấp các mũi tiêm tăng cường chống lại chúng. Và chúng ta sẽ chơi trò "Mèo vờn Chuột". 

Theo Dương Lê (Pháp Luật & Bạn Đọc)