Thế giới

Thâu tóm cảnh sát vũ trang, ông Tập tước 'móng vuốt' của quan chức địa phương

Việc đưa quyền chỉ huy cảnh sát vũ trang về một mối có thể giúp ông Tập ngăn chặn nguy cơ lạm dụng lực lượng này ở địa phương.

Thâu tóm cảnh sát vũ trang, ông Tập tước 'móng vuốt' của quan chức địa phương
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong một cuộc gặp với các quan chức quân đội và cảnh sát vũ trang. Ảnh: Xinhua.

Nghị quyết của Ủy ban Trung ương đảng Cộng sản Trung Quốc tháng trước đã chuyển quyền chỉ huy toàn bộ lực lượng Cảnh sát Vũ trang Nhân dân cho Quân ủy Trung ương dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch Tập Cận Bình. Giới quan sát cho rằng với động thái này, ông Tập không những củng cố thêm quyền lực mà còn tước bỏ "móng vuốt" của các quan chức địa phương, theo SCMP.

Theo nghị quyết này, 1,5 triệu cảnh sát vũ trang trên toàn quốc sẽ không còn thuộc quyền quản lý, điều động của Hội đồng Nhà nước và chính quyền các địa phương, tất cả quyền lãnh đạo, chỉ huy tập trung về Quân ủy Trung ương. Xinhua khẳng định động thái này sẽ củng cố sự lãnh đạo tuyệt đối của đảng Cộng sản Trung Quốc với lực lượng vũ trang nước này và là chìa khóa giải quyết hiệu quả những "rào cản mang tính hệ thống và những vấn đề lớn mà cảnh sát vũ trang phải đối mặt", đồng thời đảm bảo "an ninh chính trị" cho chế độ.

Lực lượng Cảnh sát vũ trang Trung Quốc được thành lập vào năm 1982 bằng việc hợp nhất các đơn vị biên phòng, an ninh, cứu hỏa của quân đội cùng một số đơn vị của Bộ Công an trong một nỗ lực nhằm chuyên nghiệp hóa lực lượng này và tiếp nhận các quân nhân rời khỏi quân ngũ trước thời hạn.

Cảnh sát vũ trang được giao nhiệm vụ đảm bảo an ninh cho các sự kiện trọng đại hoặc các yếu nhân, bảo vệ các cơ sở hạ tầng chiến lược, chống biểu tình, bạo loạn và đáp trả các cuộc tấn công khủng bố. Trong thời chiến, cảnh sát vũ trang có thể đóng vai trò như một lực lượng bộ binh hạng nhẹ hỗ trợ cho quân đội. Trước đây, cảnh sát vũ trang có chế độ "lãnh đạo kép", nghĩa là ngoài Quân ủy Trung ương, họ còn nhận lệnh từ chính quyền trung ương và địa phương.

Với chế độ lãnh đạo kép này, Thủ tướng Trung Quốc, bí thư và chủ tịch các tỉnh, huyện trên toàn quốc đều có quyền điều động, triển khai các đơn vị cảnh sát vũ trang để duy trì trật tự xã hội, đối phó với bạo loạn, chống khủng bố hoặc cứu trợ thiên tai, phòng chống lụt bão. Khi điều động cảnh sát vũ trang trong phạm vi tỉnh mình phụ trách, các quan chức cấp tỉnh không cần phải xin phê chuẩn từ Quân ủy Trung ương.

Thâu tóm cảnh sát vũ trang, ông Tập tước 'móng vuốt' của quan chức địa phương - 1
Cảnh sát vũ trang Trung Quốc từng tuân thủ chế độ lãnh đạo kép. Ảnh: Chinanews.

Theo Asia Times, các quan chức địa phương phụ trách mảng an ninh quốc phòng thường có mặt trong đảng ủy của các đơn vị cảnh sát vũ trang trên địa bàn nhằm đảm bảo quyền chỉ huy, lãnh đạo đối với lực lượng này tại địa phương mình.

Tuy nhiên, cơ chế này bắt đầu thay đổi từ ngày 1/1, khi quyền lãnh đạo, chỉ huy cảnh sát vũ trang được thâu tóm về một mối duy nhất là Quân ủy Trung ương. Các quan chức địa phương giờ đây không còn được quyền trực tiếp ra lệnh điều động cảnh sát vũ trang thực hiện các nhiệm vụ trên địa bàn. Họ vẫn có thể nhờ sự hỗ trợ từ lực lượng này, nhưng việc chấp nhận hỗ trợ hay không là tùy chỉ huy đơn vị, trong khi bất cứ quyết định triển khai lực lượng lớn cảnh sát vũ trang nào ra khỏi địa bàn đều phải do Quân ủy Trung ương phê chuẩn.

Bình luận viên Viola Zhou cho rằng quyết định này của ông Tập đã tước bỏ đáng kể quyền sử dụng, huy động lực lượng vũ trang của các quan chức địa phương, phản ánh nỗi lo ngại rằng quyền lực này có thể bị lạm dụng để thách thức sự lãnh đạo của Bắc Kinh.

Một vụ việc có thể châm ngòi cho mối lo ngại đó là khi cảnh sát vũ trang Trùng Khánh được huy động vây kín tòa lãnh sự quán Mỹ ở Thành Đô, thủ phủ tỉnh Tứ Xuyên vào tháng 2/2012. Đây là nơi Vương Lập Quân, cựu giám đốc công an Trùng Khánh, đến xin tị nạn vì lo sợ bị Bạc Hy Lai, bí thư Trùng Khánh lúc đó, ám hại.

Đơn vị cảnh sát vũ trang này được cho là do Bạc Hy Lai ra lệnh triển khai sang tỉnh láng giềng sau khi hay tin Vương Lập Quân đào tẩu. Nhiều quan sát viên cho rằng quyết định huy động cảnh sát vũ trang vượt qua địa bàn quản lý này đã khiến các lãnh đạo Bắc Kinh cảm thấy bất an.

"Cảnh sát vũ trang trên thực tế đã bị biến thành một lực lượng vũ trang địa phương", một chuyên gia phân tích chính trị Trung Quốc nhận định. "Điều này tiềm ẩn nguy cơ một số quan chức địa phương sử dụng lực lượng này để chống lại ban lãnh đạo trung ương".

Trang Nhật báo Tuổi trẻ Bắc Kinh dẫn lời một quan chức cảnh sát vũ trang nói rằng theo cơ chế cũ, ngay cả các quan chức cấp huyện cũng có thể điều động lực lượng này. Tuy nhiên, theo hệ thống chỉ huy, lãnh đạo mới, giới chức địa phương buộc phải xin phép Bắc Kinh trước khi triển khai cảnh sát vũ trang, khiến họ phải dựa nhiều hơn vào lực lượng cảnh sát thông thường để duy trì trật tự xã hội.

Lãnh đạo cấp cao Trung Quốc gần đây thường phát ra những cảnh báo về chủ nghĩa bè phái, cục bộ địa phương, trong bối cảnh chiến dịch chống tham nhũng "đả hổ, diệt ruồi" của Chủ tịch Tập được đẩy mạnh, khiến hàng triệu quan chức các cấp bị điều tra, nhiều người bị truy tố và kết án.

Hồi giữa năm ngoái, sau khi điều tra cựu bí thư Trùng Khánh Tôn Chính Tài, Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật Trung ương đã đề cập đến "tàn dư độc hại" của Bạc Hy Lai ở Trùng Khánh. Cuối năm ngoái, tân Bí thư Trùng Khánh Trần Mẫn Nhĩ cũng kêu gọi các quan chức địa phương xóa bỏ mọi di sản mà Tôn Chính Tài, Bạc Hy Lai và Vương Lập Quân để lại ở thành phố, dù cả ba người này đều đã bị kết án tù hoặc đang bị truy tố.

Tháng 3/2017, các điều tra viên của Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật Trung ương vẫn còn tìm cách loại bỏ ảnh hưởng của cựu trùm an ninh Chu Vĩnh Khang tại Bộ Công an, dù ông này đã bị kết án chung thân vì tội tham nhũng hai năm trước. Chu Vĩnh Khang từng là quan chức có quyền lực và tầm ảnh hưởng rất lớn, nắm trong tay nhiều lực lượng an ninh, hành pháp, trong đó có Cảnh sát vũ trang.

Thâu tóm cảnh sát vũ trang, ông Tập tước 'móng vuốt' của quan chức địa phương - 2
Chu Vĩnh Khang (trái) từng có ảnh hưởng rất lớn đối với lực lượng cảnh sát vũ trang. Ảnh: People's Daily.

Với việc loại bỏ chế độ lãnh đạo kép, tích hợp cảnh sát vũ trang vào hệ thống lãnh đạo tuyệt đối của Quân ủy Trung ương, ông Tập đang củng cố quyền lực của đảng Cộng sản đối với quân đội và tất cả các lực lượng vũ trang khác, giới phân tích nhận định. Động thái này cũng ngăn chặn nguy cơ giới chức địa phương sử dụng lực lượng vũ trang vượt thẩm quyền, thách thức đến quyền lực và sự lãnh đạo của Bắc Kinh.

Theo Trí Dũng (VnExpress.net)