Theo Thứ trưởng Bộ Kế hoạch & Đầu tư, nhiều vấn đề về BOT đã cảnh báo từ năm 2009 nhưng không được thực hiện.
Theo Thứ trưởng Bộ Kế hoạch & Đầu tư, nhiều vấn đề về BOT đã cảnh báo từ năm 2009 nhưng không được thực hiện.
Theo ông Đặng Huy Đông, ngay từ khi làm chính sách cho các dự án đầu tư theo hình thức công tư (PPP) năm 2009, Bộ Kế hoạch & Đầu tư đã nhận định BOT (đầu tư - xây dựng - chuyển giao) là một hình thức thu thuế. Thông thường, Nhà nước thu thuế trước của người dân sau đó dùng ngân sách làm đường. Khi ngân sách không đủ tiền để đầu tư công, Nhà nước để doanh nghiệp làm đường rồi thu phí như một cách để người sử dụng đường trả tiền trước.
"Dùng cách trả tiền trước hay trả tiền sau cũng không thể tù mù vấn đề tài chính, lợi ích được. Đây là quyền lợi của người dân, người dân được quyền đòi hỏi sự minh bạch, công bằng", Thứ trưởng Đặng Huy Đông nói.
 |
| Thứ trưởng Đặng Huy Đông đánh giá các dự án BOT có rủi ro tham nhũng lớn nhất. |
Trước câu hỏi về trách nhiệm của Bộ Kế hoạch & Đầu tư, đai diện Bộ cho biết cơ quan này cần sự đồng thuận trong Chính phủ, của xã hội trong quản lý đấu thầu và quản lý PPP phải theo chuẩn mực. Còn bài toán làm thế nào để chuẩn mực theo ông, Bộ đã có ngay từ đầu từ năm 2009. "Thực tế chứng minh những gì chúng tôi đặt ra đã không được làm nên bây giờ bộc lộ một số hậu quả”, ông Đông nhận xét.
Từ năm 2009 ông đã nhận định rằng, việc nhiều nước trên thế giới cảnh báo BOT có rủi ro tham nhũng lớn nhất là có cơ sở. "Nếu làm đúng, làm tốt các dự án BOT rất có lợi cho mọi quốc gia, nhiều quốc gia đã thành công. Nhưng nếu làm không tốt, không đúng quy trình, nới lỏng một chút thôi thì rủi ro tham nhũng từ các dự án BOT là lớn nhất trong các loại tham nhũng", Thứ trưởng Đông cho biết.
| Chủ đầu tư BOT vay vốn ngân hàng như nào? |
Theo Thứ trưởng Kế hoạch & Đầu tư, chi phí xây dựng, lưu lượng xe qua các tuyến đường BOT là 2 yếu tố quan trọng đảm bảo dự án được minh bạch và thời gian thu phí không bị tính cao hơn thực tế. Tuy nhiên, những yếu tố này đã bị bỏ qua trong thời gian gần đây.
"Tại sao phải giấu giếm các con số đó trong khi đây là hai con số quyết định đến giá thu phí, thu phí thế nào cho hợp lý. Cả hai con số đó chúng ta làm tù mù, chừng nào các con số đó chưa được công khai minh bạch thì xã hội và doanh nghiệp còn ý kiến, bức xúc", ông Đông đánh giá.
Suốt quá trình làm chính sách cho cơ chế đầu tư theo hình thức PPP, Bộ Kế hoạch & Đầu tư đã nói rõ nguyên tắc triển khai BOT là việc thiết kế đề án phải bỏ tiền từ ngân sách nhà nước. Đây là điều kiện quan trọng để việc tính toán chi phí được minh bạch, chủ động với con số đầu vào đầu ra, tính toán về lưu lượng xe. Tuy nhiên việc giao toàn bộ những khâu xây dựng này cho doanh nghiệp khiến các phương án tài chính thiếu minh bạch.
Theo ông Đông, Nhà nước phải bỏ tiền ra làm nghiên cứu tính toán các chi phí cấu thành nên phương án tài chính của dự án BOT, thuê các chuyên gia hàng đầu. Nếu dự án lớn có thể thuê chuyên gia quốc tế về làm mẫu. Riêng về tư vấn dự báo lưu lượng giao thông cần phải thuê 3 đơn vị khác nhau để bảo đảm tính độc lập.
"Tôi thấy lạ là tại sao người dân, những người bình thường cũng có thể tính toán ra được kết quả làm con đường ấy hết bao nhiêu tiền. Có thể biết những miếng đất hai bên đường giá cả thế nào. Vậy mà tại sao cơ quan quản lý lại không tính ra được", ông Đông nói và nhấn mạnh, nếu giao hết cho tư nhân làm BOT, làm giao thông công cộng, không chỉ đường mà là đất đai, nếu không rõ ràng và minh bạch thì sẽ phát sinh tham nhũng.
Tại buổi tọa đàm, ông Ngô Văn Điển, Phó chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp tư nhân Việt Nam cũng phàn nàn rằng, chủ nghĩa thân hữu đang làm méo mó mọi thứ, trong đó có cả những dự án BOT khiến doanh nghiệp nặng gánh chi phí chính thức và phi chính thức.
Theo Minh Sơn (VnExpress.net)
