Việc định giá đất hiện phụ thuộc vào yếu tố chủ quan là lỗ hổng lớn nhất dẫn đến thất thoát ngân sách, theo cơ quan kiểm toán.
Báo cáo Kiểm toán Nhà nước năm 2018 mà cơ quan này vừa gửi Quốc hội nêu ra những sai phạm trong dự án triển khai theo mô hình Xây dựng - vận hành - chuyển giao (BOT) và Xây dựng - chuyển giao (BT). Trong đó, tại 7 dự án BT, Kiểm toán Nhà nước kiến nghị xử lý tài chính 2.938 tỷ đồng. Cá biệt có dự án tỷ lệ xử lý tài chính lên đến 29% giá trị được kiểm toán như dự án đầu tư xây dựng tuyến đường Lê Đức Thọ đến khu đô thị mới Xuân Phương (Hà Nội) với tổng kiến nghị xử lý tài chính 391,6 tỷ đồng.
Kiểm toán Nhà nước cho biết đã kiến nghị giảm thời gian thu phí hoàn vốn của 7 trong số 8 dự án là 16,2 năm so với phương án tài chính ban đầu, đồng thời giảm giá trị đầu tư 1.059 tỷ đồng.
Kết quả kiểm toán 8 dự bán BOT cho thấy, hầu hết xác định sai, tăng tổng mức đầu tư... Trong đó, hai dự án đường sắt đô thị tại Hà Nội, TP HCM được nêu như một điển hình.
Cụ thể, Bộ Giao thông Vận Tải lập, thẩm định, phê duyệt dự án đường sắt đô thị Cát Linh – Hà Đông tăng vốn gấp đôi, lên hơn 18.000 tỷ đồng nhưng Bộ chưa xin ý kiến Thủ tướng và trình Quốc hội xin chủ trương. Dự án đường sắt đô thị Bến Thành – Suối Tiên cũng tăng thêm 70% vốn, song cũng được phê duyệt không đúng trình tự, thẩm quyền. Dự án cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 18 đoạn Bắc Ninh - Uông Bí tăng mức đầu tư là 98,7 tỷ đồng.
Ngoài ra, theo Kiểm toán Nhà nước, có tình trạng phê duyệt dự án có sử dụng vốn hỗ trợ từ nguồn trái phiếu Chính phủ không đúng nội dung được sử dụng theo Nghị quyết. Cơ quan này cho biết, các dự án sử dụng doanh thu từ trạm thu phí bổ sung vốn chủ sở hữu nhà đầu tư trong giai đoạn thi công dự án chưa hợp lý, điển hình là dự án tuyến cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn.
Tại 7 dự án BT được kiểm toán, cơ quan này đánh giá, hầu hết dự án chỉ định thầu, đề xuất dự án không thông qua hội đồng nhân dân, chọn nhà đầu tư thiếu năng lực tài chính. Báo cáo kiểm toán nhắc tới trường hợp, có hợp đồng ký sai quy định gây thất thoát ngân sách Nhà nước. Điển hình trong số đó là dự án giải quyết ngập do thủy triều khu vực TP HCM có xét đến yếu tố biến đổi khí hậu (giai đoạn 1), gây thất thoát ngân sách 283 tỷ đồng.
Phía Kiểm toán Nhà nước cũng chỉ ra, việc giao đất chỉ định cho nhà đầu tư là trái với quy định của Luật Đất đai. Bên cạnh đó, theo kiểm toán, việc không quy định cụ thể thời điểm giao đất dẫn đến có dự án được giao trước khi thực hiện BT, một số khác đã hoàn thành dự án BT nhưng chưa giao đất. Việc tạm tính tiền sử dụng đất để xác định giá trị đối ứng khi giao đất cho dự án BT dễ dẫn đến thất thoát ngân sách.
"Xác định giá đất theo phương pháp thặng dư cho phép tính chi phí dự phòng còn bất hợp lý, không sát hoặc phụ thuộc yếu tố chủ quan dẫn đến giá đất thấp, không sát giá thị trường làm thất thoát lớn tài sản. Đây là lỗ hổng lớn nhất làm thất thoát tài sản, ngân sách nhà nước", Kiểm toán Nhà nước đánh giá.
Theo Nguyễn Hà (VnExpress.net)
