Testosterone đóng một vai trò vô cùng quan trọng cho chức năng chuyển hóa ở cả nam lẫn nữ. Suy giảm testosterone sẽ ảnh hưởng đến một loạt chức năng cơ thể như giảm ham muốn tình dục, yếu cơ, tâm trạng bất ổn, giảm trí nhớ...
Hàm lượng testosterone “vừa đủ xài” sẽ giúp cơ thể chống lại các bệnh thoái hóa như: loãng xương, bệnh tim mạch, đái tháo đường và một số bệnh ung thư, đồng thời giúp cơ thể duy trì trọng lượng thích hợp.
Cơ thể phụ nữ cũng sản xuất ra testosterone nhưng với hàm lượng nhỏ hơn rất nhiều so với cơ thể nam giới. Ở cơ thể nam giới, testosterone được “xuất xưởng” nhiều nhất ở tinh hoàn và tuyến thượng thận. Trong khi đó thì ở cơ thể phụ nữ, testosterone được sản xuất chủ yếu ở buồng trứng và tuyến thương thận. Hàm lượng testosterone cao nhất khi con người bước vào tuổi 20, sau đó cứ mỗi 10 năm thì lại sụt giảm 10%. Phụ nữ vào thời kỳ mãn kinh thì chức năng buồng trứng suy giảm và lượng testosterone cũng bị suy giảm đáng kể. Đối với phụ nữ, nếu hàm lượng testosterone không thích hợp có thể sẽ dẫn đến những tác hại như dính bệnh loãng xương, các rối loạn về xương cũng như các bệnh mãn tính khác. Đàn ông thì sau 30 tuổi, cứ mỗi năm, lượng testosterone bị “hụt vốn” khoảng 1,5%. Nếu vì một lý do nào đó, nam giới bị giảm quá mức testosterone thì được gọi là andropause với những triệu chứng bao gồm như: giảm ham muốn tình dục, giảm khoái cảm, gỉam khối lượng cơ, tăng mỡ bụng, trầm cảm, chán nản. Sự thiếu hụt testosterone thường không được nhận ra dấu hiệu cho đến khi cơ thể thật sự “oải chè đậu”.
Điều khó ở chỗ là chúng ta không thể tự tiện bổ sung testosterone vì sẽ mang lại nhiều nguy hại cho cơ thể, nhất là những quý ông có vấn đề về tiền liệt. Tuy nhiên, cũng thật may mắn, qua chế độ dinh dưỡng và lối sống thích hợp, cơ thể chúng ta có khả năng “thu hồi vốn” testosterone, hoặc chí ít ra cũng không để “sập tiệm”.
Chìa khóa chính để hằng định lượng testosterone là khẩu phần ăn giàu các thành phần kháng viêm. Chất kháng viêm nhiều nhất là các chất dinh dưỡng thực vật (phytonutrient) có rất nhiều trong rau cải và trái cây. Cần lưu ý là thức ăn có chứa nhiều đường sẽ làm lượng insulin và cortisol tăng cao. Cortisol thì lại kẻ “thọc gậy bánh xe” trong quá trình kiến tạo testosterone. Khi bị stress, cơ thể sẽ sản xuất ra một lượng lớn cortisol. Duy trì nồng độ đường huyết ở mức lý tưởng là một khâu quan trọng trong việc ổn định cortisol, nhờ đó, testosterone không còn bị “hãm tài”.
Cũng đừng nên quên những nguồn chất béo có lợi cho cơ thể thông qua thực phẩm. Bởi trong cơ thể, chất béo rất cần thiết cho hoạt động và chức năng của các loại hoóc-môn. Chất béo và cholesterol đóng vai trò quan trọng trong việc tạo thành cấu trúc và độ bền vững cho màng tế bào. Các chất béo này tác động vào các thông tin tế bào bằng cách hoạt động như một enzym và có nhiệm vụ điều hòa hoóc-môn. Chế độ dinh dưỡng lý tưởng cần phải chứa những nguồn chất béo có lợi. Những chất béo này có nhiều ở trái bơ, dừa, dầu olive, omega 3 fatty axít từ cá...
Môi trường cũng là một yếu tố ảnh hưởng đến quá trình tổng hợp testosterone. Một kẻ “giả danh” là xenoestrogens cũng gây “điêu đứng” cho testosterone. Đây là một hóa chất nhân tạo, chuyên “nhái” các hoóc-môn chính hiệu và được cho là thủ phạm làm cạn kiệt nguồn testosterone trong cơ thể. Xenoestrogens được tìm thấy nhiều nhất ở nước sinh hoạt, túi ni lông, các chất tẩy rửa, chất khử mùi, xà bông, mỹ phẩm... Trớ trêu thay, nhiều loại dược phẩm cũng chứa một hàm lượng cao xenoestrogens. Nên tránh xa những nguồn chứa xenoestrogens, ăn nhiều rau cải nhằm giúp cơ thể hạn chế sự hấp thu xenoestrogens.
Các bài tập về cơ bắp cũng có lợi cho việc giúp cơ thể tổng hợp testosterone. Không nên tập luyện quá tải. Mỗi lần tập tốt nhất trong khoảng 10 - 30 phút và cần có sự nghỉ ngơi giữa các phiên tập.
Theo BS Nguyễn Bá Huy Cường (Sức Khỏe & Đời Sống)
